Ít ai biết rằng, khu chế xuất (KCX) lần đầu xuất hiện tại Việt Nam vào đầu những năm 1990 như một “cửa ngõ” thu hút vốn đầu tư nước ngoài, mở đường cho xuất khẩu hàng hóa và chuyển giao công nghệ. Vậy khu chế xuất là gì, hoạt động ra sao và mang lại những lợi ích cụ thể nào? Trong bài viết này, KTG Industrial sẽ cùng bạn khám phá trọn vẹn khái niệm, đặc điểm, vai trò và lợi ích nổi bật của mô hình đặc biệt này.
Khu chế xuất là gì?
Theo khoản 2 Điều 2 Nghị định 35/2022/NĐ-CP, khu chế xuất là một loại hình khu công nghiệp chuyên biệt, tập trung vào sản xuất hàng hóa xuất khẩu và cung ứng dịch vụ hỗ trợ cho hoạt động xuất khẩu. Điểm đặc biệt của khu chế xuất là được ngăn cách với khu vực bên ngoài bằng hàng rào cứng và áp dụng các quy định tương tự như khu phi thuế quan, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động xuất khẩu và nhập khẩu hàng hóa.
Các đặc điểm của khu chế xuất
Vị trí và diện tích
Một trong những đặc điểm nổi bật của khu chế xuất chính là vị trí địa lý chiến lược, thường được quy hoạch gần cảng biển, sân bay quốc tế hoặc các trục giao thông trọng điểm. Điều này nhằm tối ưu hóa quá trình lưu chuyển hàng hóa xuất khẩu, giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian và chi phí vận chuyển.
Bên cạnh đó, các khu chế xuất thường sở hữu diện tích quy mô lớn, dao động từ vài chục đến hàng trăm héc-ta (ha) đủ sức đáp ứng nhu cầu đa dạng của nhiều loại hình sản xuất và mô hình doanh nghiệp.
Quỹ đất được quy hoạch bài bản, phân khu rõ ràng cho nhà xưởng, kho bãi, khu hành chính và hạ tầng kỹ thuật, tạo điều kiện thuận lợi để các doanh nghiệp hoạt động hiệu quả ngay từ giai đoạn đầu triển khai. Không gian trong khu chế xuất còn được thiết kế linh hoạt, có thể điều chỉnh theo từng giai đoạn phát triển hoặc mở rộng quy mô sản xuất, từ đó gia tăng sức hút đầu tư trong và ngoài nước.
Các ngành nghề hoạt động chủ yếu
Trong khu chế xuất, các ngành nghề chủ yếu tập trung vào sản xuất hàng hóa phục vụ xuất khẩu như gạo, dệt may, giày da,… Theo Điều 62 Nghị định 31/2021/NĐ-CP, nhà đầu tư được phép thực hiện nhiều hoạt động nhằm phục vụ sản xuất và kinh doanh hiệu quả.
Cụ thể, họ có thể thuê hoặc mua nhà xưởng, văn phòng, kho bãi đã xây dựng sẵn; sử dụng hạ tầng kỹ thuật như điện, nước, giao thông, viễn thông và hệ thống xử lý nước thải, chất thải. Ngoài ra, nhà đầu tư còn có quyền chuyển nhượng hoặc thuê lại đất đã có hạ tầng để xây dựng công trình sản xuất, cho thuê lại cơ sở vật chất, và tham gia các hoạt động khác theo quy định pháp luật hiện hành. Nhờ đó, khu chế xuất trở thành môi trường thuận lợi giúp doanh nghiệp tối ưu chi phí và dễ dàng tiếp cận dịch vụ hỗ trợ sản xuất.
Hạ tầng và các tiện ích trong khu chế xuất
Việc quản lý nhà xưởng trong khu chế xuất được hỗ trợ tối đa nhờ vào cơ sở hạ tầng được quy hoạch đồng bộ và phù hợp với điều kiện từng địa phương. Các khu này thường được trang bị sẵn các hạng mục thiết yếu như nhà xưởng hoàn thiện, kho bãi tiêu chuẩn, cùng hệ thống logistics liền mạch.
Bên cạnh đó, các tiện ích hỗ trợ như ngân hàng, trung tâm thương mại, cơ sở y tế và giáo dục cũng được tích hợp ngay trong nội khu, tạo điều kiện thuận lợi cho cả hoạt động sản xuất lẫn sinh hoạt của người lao động. Với mô hình này, các đơn vị quản lý nhà xưởng không cần đầu tư từ đầu vào hạ tầng mà có thể nhanh chóng vận hành, khai thác không gian sản xuất một cách hiệu quả, giảm thiểu thời gian chuẩn bị và tối ưu chi phí ban đầu.
Các khu chế xuất thường liền mạch với cả hệ thống logistics
Lợi ích nổi bật của khu chế xuất
Đối với doanh nghiệp
Khu chế xuất mang đến môi trường đầu tư thuận lợi cho cả doanh nghiệp trong và ngoài nước nhờ hệ thống hạ tầng kỹ thuật đồng bộ, thủ tục hành chính tinh gọn và chính sách thuế nhiều ưu đãi. Cụ thể, các doanh nghiệp có thể được áp dụng mức thuế thu nhập doanh nghiệp ưu đãi 10% trong 15 năm, được miễn thuế 4 năm đầu và giảm 50% thuế trong 9 năm tiếp theo. [1]
Bên cạnh đó, nhiều khu chế xuất triển khai mô hình “một cửa tại chỗ”, giúp xử lý nhanh chóng các thủ tục liên quan đến hải quan, pháp lý và logistics ngay tại nơi sản xuất, từ đó giảm thiểu thời gian và chi phí vận hành. [2]
Ngoài ra, việc sản xuất trong không gian tập trung và khép kín tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp tiếp cận chuỗi cung ứng, các dịch vụ hỗ trợ và nguồn lao động ổn định — yếu tố đặc biệt quan trọng đối với các ngành công nghệ cao, điện tử và công nghiệp phụ trợ.
Đối với người lao động
Khu chế xuất cũng đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết việc làm và cải thiện đời sống cho hàng triệu lao động, đặc biệt là lực lượng trẻ từ các tỉnh thành. Tính đến cuối năm 2023, riêng TP.HCM có hơn 250.000 lao động đang làm việc trong các KCX và KCN. [3]
Làm việc tại KCX không chỉ mang lại thu nhập ổn định mà còn tạo cơ hội để người lao động tiếp cận với môi trường làm việc chuyên nghiệp, có tổ chức. Nhiều doanh nghiệp trong KCX tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn quốc tế về an toàn lao động, phúc lợi xã hội và đào tạo kỹ năng. Một số khu còn xây dựng hệ thống nhà ở công nhân, nhà trẻ, phòng khám và siêu thị ngay bên trong khu vực, giúp người lao động ổn định cuộc sống, giảm áp lực di chuyển và chi phí sinh hoạt.
Khu chế xuất còn là nơi người lao động được tạo điều kiện để phát triển bền vững
Một số khu chế xuất nổi bật tại Việt Nam
Khu chế xuất tại Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong việc thu hút đầu tư nước ngoài và phát triển ngành công nghiệp xuất khẩu. Tại TP. HCM, các KCX chủ yếu tập trung ở khu vực phía Đông Bắc thành phố, đặc biệt là quận Thủ Đức. Hiện nay, TP. HCM có 4 khu chế xuất hoạt động chính:
- Khu chế xuất Tân Thuận: Được thành lập năm 1997, tọa lạc tại quận 7, TP. HCM, với diện tích khoảng 300 ha. Hiện nay, khu chế xuất đã thu hút hơn 254 nhà đầu tư từ 22 quốc gia, tập trung vào các ngành công nghiệp chủ lực như phần mềm, điện tử, kỹ thuật chính xác và sản xuất truyền thống.
- Khu chế xuất Linh Trung 1: Nằm tại phường Linh Trung, quận Thủ Đức, với diện tích 62 ha. Được thành lập năm 1992, khu này chuyên sản xuất hàng công nghiệp nhẹ với gia công sản phẩm và máy móc. Vị trí gần cảng Cát Lái và sân bay Tân Sơn Nhất thuận lợi cho việc xuất khẩu hàng hóa.
- Khu chế xuất Linh Trung 2: Cách khu 1 khoảng 7 km, tọa lạc tại phường Bình Chiểu, quận Thủ Đức, với diện tích 61.7 ha. Được khai thác từ năm 2000, khu này thu hút nhiều doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực điện tử, cơ khí và bao bì.
- Khu chế xuất Linh Trung 3: Tọa lạc tại xã An Tịnh, huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh, với diện tích hơn 200 ha. Được xây dựng vào năm 2004, khu này chủ yếu phục vụ các doanh nghiệp sản xuất hàng cơ khí chế tạo máy, điện tử, hóa chất và chế biến lương thực thực phẩm,…
Nhìn chung, các KCX này không chỉ đóng góp lớn vào kim ngạch xuất khẩu của TP. HCM mà còn tạo việc làm cho hàng chục nghìn lao động, góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế địa phương.
Khu chế xuất Linh Trung 2 – TP. HCM
Tầm quan trọng của khu chế xuất trong nền kinh tế
Kể từ khi mô hình KCX được triển khai tại Việt Nam vào đầu thập niên 1990, các khu vực này đã nhanh chóng trở thành một mắt xích chiến lược trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. KCX không chỉ là nơi tập trung sản xuất hàng hóa phục vụ xuất khẩu, mà còn là điểm đến lý tưởng cho dòng vốn đầu tư nước ngoài (FDI), đặc biệt trong các lĩnh vực có giá trị gia tăng cao như điện tử, dệt may, chế biến thực phẩm.
Về mặt tài chính, các KCX đóng góp một phần không nhỏ vào ngân sách quốc gia. Tính đến tháng 6 năm 2024, các KCX và KCN trên địa bàn TP. HCM có 1.715 dự án đầu tư. Trong đó, có 561 dự án FDI, vốn đầu tư đăng ký 7,269 tỉ đô la và 1.154 dự án đầu tư trong nước (6.326 tỉ đô la). [4]
Không chỉ mang lại nguồn thu lớn, các KCX còn là đòn bẩy thúc đẩy phát triển kinh tế vùng. Nhờ vào sự hiện diện của các doanh nghiệp lớn, hạ tầng giao thông, điện – nước – viễn thông tại khu vực xung quanh được đầu tư đồng bộ hơn, tạo nên hệ sinh thái công nghiệp hiện đại và lan tỏa lợi ích đến các ngành nghề phụ trợ, dịch vụ và cộng đồng dân cư.
Đặc biệt, KCX đóng vai trò là “cửa ngõ xuất khẩu” quan trọng, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế của hàng hóa Việt Nam. Điều này cho thấy vai trò không thể thay thế của KCX trong việc mở rộng thị trường, đón đầu các chuỗi cung ứng toàn cầu và tăng cường vị thế của Việt Nam trên bản đồ thương mại quốc tế.
Khu chế xuất góp phần không nhỏ vào phát triển cơ sở hạ tầng đất nước
Một số câu hỏi liên quan
Khu chế xuất và khu công nghiệp có giống nhau không?
Dù cùng là nơi quy tụ các doanh nghiệp sản xuất, khu công nghiệp và khu chế xuất lại khác nhau rõ nét về định hướng phát triển, lĩnh vực hoạt động và cơ chế vận hành. KCN là khu vực có ranh giới địa lý xác định, chuyên sản xuất hàng công nghiệp và cung cấp dịch vụ hỗ trợ sản xuất. Trong khi đó, KCX là mô hình đặc thù, tập trung vào sản xuất hàng xuất khẩu và các dịch vụ liên quan đến xuất khẩu.
Đọc thêm: Top 8 khu công nghiệp lớn nhất ở Việt Nam 2025
Về thu hút đầu tư, KCN hướng đến cả doanh nghiệp trong và ngoài nước, còn KCX chủ yếu dành cho nhà đầu tư nước ngoài. Ranh giới KCN thường linh hoạt, trong khi KCX được quản lý nghiêm ngặt theo cơ chế khu phi thuế quan.
Lĩnh vực hoạt động tại KCN khá đa dạng, từ vật liệu xây dựng, cơ khí đến dịch vụ logistics; ngược lại, KCX chủ yếu sản xuất các mặt hàng xuất khẩu như dệt may, giày dép, nông sản. Thị trường tiêu thụ của KCN bao phủ trong nước lẫn quốc tế, còn KCX tập trung hoàn toàn vào xuất khẩu.
Tóm lại, dù có một số điểm tương đồng, hai mô hình này được phân tách rõ về chức năng, đối tượng đầu tư và thị trường mục tiêu.
Theo quy định hiện hành, khu chế xuất có được coi là khu vực hải quan riêng không?
Theo quy định hiện hành, khu chế xuất được xem là khu vực hải quan riêng và được áp dụng các quy định tương ứng, ngoại trừ trường hợp nêu tại điểm c khoản 4 Điều 26 Nghị định 35/2022/NĐ-CP. Cụ thể, doanh nghiệp chế xuất được phép bán hoặc thanh lý tài sản đã qua sử dụng và hàng hóa theo quy định pháp luật vào thị trường nội địa.
Trong quá trình này, chính sách quản lý hàng xuất – nhập khẩu sẽ không áp dụng, trừ khi hàng hóa thuộc diện phải kiểm tra chuyên ngành chưa được thực hiện khi nhập khẩu, hoặc hàng cần giấy phép nhập khẩu thì phải được cơ quan có thẩm quyền chấp thuận bằng văn bản. Như vậy, khu chế xuất về cơ bản vẫn là khu vực hải quan riêng, chỉ trừ các trường hợp đặc biệt nêu trên.
Lời kết
Có thể thấy, khu chế xuất đóng vai trò quan trọng trong chiến lược thu hút vốn đầu tư nước ngoài, thúc đẩy xuất khẩu và nâng cao năng lực sản xuất công nghiệp của Việt Nam. Với những đặc điểm riêng biệt về cơ chế hoạt động, ưu đãi đầu tư và định hướng thị trường, các khu chế xuất không chỉ tạo môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp mà còn góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững. Việc hiểu rõ mô hình này sẽ giúp nhà đầu tư và doanh nghiệp có thêm cơ sở để lựa chọn hướng đi phù hợp trong bối cảnh hội nhập sâu rộng hiện nay.
Nguồn tham khảo
[1] Investment Incentive Policy. Ho Chi Minh City Export Processing and Indutrial Zones Authority. Retrieved April 24, 2025 from
https://hepza.hochiminhcity.gov.vn/en/eg/chinh-sach-uu-dai-dau-tu
[2] Lý Tuấn (2020). Cơ chế quản lý ‘một cửa tại chỗ’ yếu tố quan trọng góp phần phát triển các khu chế xuất, khu công nghiệp. Tạp chí Nhà đầu tư. Retrieved April 24, 2025 from
[3] Minh Tuyết (2014). Ban Quản lý Tòa nhà FLC Landmark bàn giao “sổ hồng” cho cư dân. Tạp chí Kinh tế và Dự báo. Retrieved April 24, 2025 from
[4] L. Hoàng (2024). Vốn FDI vào khu chế xuất, khu công nghiệp tại TPHCM tăng gấp đôi. Tạp chí Kinh tế Sài Gòn. Retrieved April 24, 2025 from
https://thesaigontimes.vn/von-fdi-vao-khu-che-xuat-khu-cong-nghiep-tai-tphcm-tang-gap-doi/
