Hệ thống điện trong nhà xưởng giống như “mạch máu” nuôi sống cả dây chuyền sản xuất, nhưng chỉ cần một sai sót nhỏ, hậu quả có thể lan rộng khôn lường. Vậy nên, việc tuân thủ quy định an toàn điện trong nhà xưởng là nền tảng quan trọng để doanh nghiệp đảm bảo an toàn lao động và duy trì sản xuất ổn định. Trong bài viết này, KTG Industrial sẽ phân tích quy định và những lưu ý cần thiết giúp hạn chế tối đa rủi ro về điện trong nhà xưởng.
3 quy định an toàn điện trong nhà xưởng: Doanh nghiệp và công nhân cần tuân thủ
An toàn điện dành cho công nhân và nhân viên
An toàn điện là một trong những yếu tố quan trọng hàng đầu trong môi trường làm việc tại nhà xưởng, giúp bảo vệ tính mạng con người và hạn chế rủi ro về tài sản. Để đảm bảo an toàn, công nhân và nhân viên cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy tắc sau đây:
- Chỉ thao tác thiết bị điện khi đúng nhiệm vụ: Nhân viên và công nhân chỉ được phép điều khiển các thiết bị điện như cầu dao, aptomat hoặc nút khởi động khi đó là phần việc được giao. Việc sử dụng những thiết bị như máy nén, máy bơm, quạt công nghiệp,… cần được đặc biệt cẩn trọng, không tự ý can thiệp.
- Ngắt điện sau khi sử dụng thiết bị: Khi thiết bị điện không còn cần thiết trong công việc, người lao động phải tắt hoàn toàn nguồn điện kết nối. Thói quen này giúp ngăn ngừa rủi ro và bảo đảm an toàn trong quá trình làm việc.
- Không được tự khôi phục mạch điện bị ngắt: Trong trường hợp một mạch điện bị ngắt do các thiết bị bảo vệ như aptomat hoặc cầu chì, tuyệt đối không được phép đóng điện lại nếu chưa có sự kiểm tra và cho phép của người có trách nhiệm về kỹ thuật điện, nhằm đảm bảo an toàn trước khi tái khởi động.
- Phản ứng nhanh khi có dấu hiệu bất thường: Khi nhận thấy thiết bị điện có biểu hiện lạ như khói, mùi khét hoặc tiếng động bất thường, người phát hiện phải lập tức báo cho người phụ trách để kịp thời dừng thiết bị, phòng tránh tai nạn có thể xảy ra.
- Tránh tiếp cận và can thiệp trái phép vào hệ thống điện: Công nhân không được vào khu vực có thiết bị điện hoặc dây dẫn đang vận hành nếu không thuộc nhiệm vụ. Đồng thời, nghiêm cấm hành vi tự ý sửa chữa, thay đổi hay đấu nối hệ thống điện khi không có chuyên môn hoặc không được phân công chính thức.
Toàn bộ các công nhân, nhân viên trong nhà xưởng cần nắm rõ các quy định an toàn điện để hạn chế hết mức rủi ro về tính mạng
An toàn điện dành cho doanh nghiệp, chủ nhà xưởng
Bên cạnh việc đảm bảo công nhân và nhân viên tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về an toàn điện, doanh nghiệp và chủ xưởng cũng đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng môi trường làm việc an toàn. Dưới đây là những yêu cầu quan trọng mà người đứng đầu cơ sở sản xuất cần lưu ý:
- Chỉ sử dụng nhân sự có chuyên môn khi thi công điện: Mọi hoạt động như lắp đặt, bảo trì, sửa chữa hay nâng cấp hệ thống điện đều phải do người có chuyên môn thực hiện. Chủ xưởng cần thuê các kỹ thuật viên điện được đào tạo bài bản và có chứng nhận về an toàn điện để đảm bảo quy trình được thực hiện đúng kỹ thuật.
- Đặt biển cảnh báo tại khu vực nguy hiểm: Tại những nơi có thiết bị điện cao thế hoặc nguy cơ gây tai nạn điện, cần đặt biển cảnh báo rõ ràng, dễ nhìn thấy và đủ thu hút sự chú ý nhằm nhắc nhở người lao động cảnh giác và tránh xa khu vực nguy hiểm.
- Thực hiện đo điện trở tiếp đất định kỳ: Doanh nghiệp cần tổ chức kiểm tra điện trở nối đất cho các thiết bị điện ít nhất hai lần mỗi năm. Trong trường hợp kết quả đo vượt quá 2Ω, cần tiến hành xử lý kịp thời để đưa về ngưỡng an toàn theo quy định.
- Cấm lắp đặt thiết bị điện tại khu vực rủi ro cao: Không được lắp đặt thiết bị điện tại các vị trí có độ ẩm cao, dễ thấm nước, hoặc trên bề mặt không ổn định như nơi dễ trơn trượt hay có khả năng bị sập đổ. Việc này nhằm hạn chế nguy cơ chập cháy và tai nạn trong quá trình sử dụng.
An toàn điện dành cho kỹ thuật viên điện công nghiệp
Là lực lượng trực tiếp thao tác trên hệ thống điện, kỹ thuật viên điện công nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc bảo đảm an toàn vận hành thiết bị. Vì vậy, việc tuân thủ các nguyên tắc an toàn dưới đây là yêu cầu bắt buộc để phòng tránh sự cố và bảo vệ tính mạng:
- Ngắt nguồn và nối đất trước khi thao tác: Trước khi tiến hành sửa chữa hay bảo trì, kỹ thuật viên phải chắc chắn rằng thiết bị đã được tách khỏi nguồn điện và được nối đất an toàn, nhằm loại bỏ hoàn toàn nguy cơ xảy ra sự cố rò điện.
- Thực hiện thao tác điện đúng quy trình, có người giám sát phối hợp: Mọi hành động đóng hoặc ngắt thiết bị điện phải được thực hiện theo đúng quy trình công việc đã được lập trước đó, có ghi trong phiếu thao tác, và bắt buộc phải có ít nhất hai người cùng tham gia để giảm thiểu rủi ro và tránh sai sót.
- Bảo dưỡng thiết bị đi kèm cô lập điện và biển báo cấm đóng điện: Khi tiến hành bảo trì, cần có hai kỹ thuật viên phối hợp và đảm bảo thực hiện đầy đủ bước cô lập nguồn. Biển cảnh báo “cấm đóng điện” phải được treo tại cầu dao chính trong suốt thời gian làm việc.
- Tuân thủ đúng quy trình làm việc và thủ tục sau khi hoàn tất: Người thực hiện phải làm đúng theo các bước được ghi trong giấy phép công việc và quy trình kỹ thuật. Khi hoàn thành, cần kiểm tra, nghiệm thu thiết bị, trả lại giấy phép và thông báo để bộ phận phụ trách đưa thiết bị trở lại vận hành bình thường.
- Chỉ sử dụng đèn di động điện áp thấp để chiếu sáng tại chỗ: Trong trường hợp cần chiếu sáng tạm thời khi sửa chữa, chỉ nên dùng loại đèn cầm tay có điện áp tối đa 36V để đảm bảo an toàn, tránh rủi ro điện giật.
- Luôn sử dụng dây đai an toàn khi làm việc ở vị trí trên cao: Nếu phải thao tác tại những nơi có độ cao, kỹ thuật viên cần trang bị dây an toàn đạt chuẩn để phòng ngừa tai nạn do trượt ngã hoặc mất thăng bằng.
- Biển cảnh báo hoặc thiết bị khóa cô lập cần có tại điểm cắt điện: Khi ngắt điện tại cầu dao, công tắc hay điểm kết nối, phải gắn biển cảnh báo rõ ràng hoặc khóa cô lập để ngăn người khác vô ý cấp điện trở lại trong lúc đang thi công.
- Mặc đúng trang phục bảo hộ khi vào khu vực có nguy cơ điện cao: Trước khi bước vào vùng có thiết bị điện đang hoạt động hoặc có thể gây nguy hiểm, kỹ thuật viên cần mặc quần áo khô, đi giày cách điện và đội mũ bảo hộ theo đúng tiêu chuẩn an toàn.
- Loại bỏ đồ kim loại cá nhân, sử dụng đầy đủ thiết bị cách điện: Khi làm việc với thiết bị đang mang điện, phải tháo toàn bộ trang sức hoặc vật dụng kim loại trên người và sử dụng găng tay, ủng cũng như công cụ cách điện đúng quy chuẩn kỹ thuật.
- Không sử dụng thang dẫn điện gần khu vực có điện: Tránh tuyệt đối việc dùng các loại thang bằng kim loại hoặc chất liệu dẫn điện trong lúc thi công tại hoặc gần khu vực có thiết bị điện, để đảm bảo an toàn tối đa.
Tuân thủ nghiêm ngặt các quy định an toàn điện trong nhà xưởng giúp kỹ thuật viên tránh rủi ro và đảm bảo hệ thống điện vận hành ổn định
Những quy định về an toàn điện trong sản xuất theo Luật Điện lực Việt Nam
Trong môi trường sản xuất công nghiệp, việc đảm bảo an toàn điện không chỉ là yêu cầu kỹ thuật mà còn là quy định bắt buộc được ghi rõ trong Điều 57 Luật Điện lực 2004 (sửa đổi năm 2012). Các doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân có sử dụng điện cho mục đích sản xuất cần tuân thủ các nguyên tắc sau:
- Toàn bộ hoạt động sử dụng điện phải tuân theo các tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật an toàn điện do Việt Nam ban hành, nhằm giảm thiểu nguy cơ sự cố và bảo đảm an toàn lao động.
- Tất cả hệ thống và thiết bị điện, bao gồm cả hệ thống nối đất và chống sét, cần được kiểm định ban đầu, kiểm tra định kỳ hoặc kiểm tra đột xuất theo yêu cầu kỹ thuật. Sơ đồ hệ thống phải phản ánh đúng thực tế lắp đặt và được lưu trữ kèm theo các biên bản kiểm tra trong suốt thời gian sử dụng.
- Việc lắp đặt và vận hành các trạm biến áp, thiết bị điện cao áp và đường dây cao áp nội bộ phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy chuẩn an toàn kỹ thuật liên quan.
- Thiết bị điện trong hệ thống phải phù hợp với các tiêu chuẩn như: “Thiết bị điện hạ áp – Yêu cầu chung về bảo vệ chống điện giật” và “Quy phạm nối đất và nối không các thiết bị điện” nhằm phòng tránh tai nạn điện giật.
- Đường dây và dây dẫn điện cần được thiết kế, thi công đảm bảo mặt bằng nhà xưởng thông thoáng và tránh tiếp xúc với các yếu tố có thể gây hư hỏng như va chạm cơ học hay hóa chất ăn mòn. Ngoài ra, không được tận dụng các kết cấu kim loại trong nhà xưởng (như khung thép, ống dẫn kim loại,…) để làm dây trung tính, trừ khi có thiết kế riêng đã được phê duyệt bởi cơ quan có thẩm quyền.
- Tại các khu vực sản xuất có nguy cơ cháy nổ cao, hệ thống điện phải được thiết kế, lắp đặt và vận hành đúng theo quy định tại khoản 4 Điều 54 của Luật Điện lực.
- Các thiết bị điện sử dụng trong lĩnh vực khai thác khoáng sản, thiết bị di động, máy hàn, điện phân, mạ điện,… cần đáp ứng các tiêu chuẩn và quy chuẩn an toàn chuyên ngành tương ứng để đảm bảo vận hành ổn định, an toàn.
Bài viết liên quan: Tiêu chuẩn thiết kế điện nhà xưởng chuẩn xác hiện nay
Một số biện pháp hạn chế tai nạn điện trong nhà xưởng
Biện pháp tự bảo vệ bản thân
Để hạn chế nguy cơ tai nạn điện trong các khu vực sản xuất, người lao động cần chủ động thực hiện các biện pháp bảo vệ bản thân, nhất là khi làm việc gần hoặc tiếp xúc trực tiếp với thiết bị điện. Điều quan trọng là người lao động nên trang bị đầy đủ các dụng cụ an toàn như: Sào cách điện (để thao tác đóng/ngắt cầu dao từ xa), kìm cách điện, bút thử điện, găng tay và ủng cách điện, thảm cao su cách điện,…
Bên cạnh đó, các thiết bị bảo vệ cá nhân như kính bảo hộ, găng tay bảo hộ vải bố, mặt nạ, và dây đai an toàn phải được sử dụng đúng cách, đặc biệt khi làm việc ở những khu vực có nguy cơ cao về điện giật hoặc khi làm việc trên cao. Lưu ý quan trọng là chỉ sử dụng các dụng cụ và thiết bị đã được kiểm định chất lượng, không vượt quá mức điện áp quy định. Việc kiểm tra định kỳ dụng cụ bảo vệ là rất cần thiết để phát hiện kịp thời bất kỳ hư hỏng hay hao mòn nào.
Cuối cùng, các dụng cụ bảo vệ phải được bảo quản ở nơi khô ráo, sạch sẽ, tránh tiếp xúc với các hóa chất như xăng dầu, và tránh đặt gần các khu vực có nguy cơ va đập, làm hư hại lớp cách điện.
Những kỹ thuật giúp đảm bảo an toàn điện trong nhà xưởng
Đầu tiên, những khu vực dễ xảy ra va chạm hoặc có thiết bị bị hở cần được bảo vệ bằng lớp cách điện để ngăn ngừa các sự cố điện giật không mong muốn. Bên cạnh đó, các thiết bị điện phải được kiểm tra định kỳ hàng năm bằng đồng hồ MW để đảm bảo lớp cách điện vẫn đạt tiêu chuẩn, với chỉ số điện trở vượt quá 1 kΩ/1V.
Cùng với đó, việc nối đất cho các thiết bị và vỏ máy móc là vô cùng quan trọng nhằm đảm bảo an toàn điện, giảm thiểu khả năng xảy ra tai nạn điện giật. Các khu vực có điện áp cao phải được trang bị rào chắn và biển báo rõ ràng, như “cấm đóng điện” hoặc “nguy hiểm”, để cảnh báo người lao động tránh xa.
Việc duy trì khoảng cách an toàn giữa các thiết bị điện và người lao động là một yếu tố không thể bỏ qua. Khoảng cách này thay đổi tùy vào mức điện áp, chẳng hạn: với 2 – 15kV, khoảng cách là 0.7m, từ 15 – 35kV là 1.1m, và từ 330 – 500kV là 4m, đảm bảo an toàn cho người làm việc.
Hệ thống điện cũng cần có cơ chế tự động ngắt điện khi có dòng điện rò rỉ để bảo vệ người lao động kịp thời. Cuối cùng, trong các công việc yêu cầu sử dụng điện, việc lựa chọn điện áp thấp (như đèn chiếu sáng 36V) là cần thiết để giảm nguy cơ tai nạn điện giật.
Giảm thiểu tai nạn điện trong nhà xưởng đòi hỏi việc thực hiện các biện pháp kỹ thuật một cách chặt chẽ và hiệu quả
Cách xử lý khi gặp tai nạn điện công nghiệp
Khi gặp phải tai nạn điện trong công nghiệp, dù đã thực hiện đầy đủ các biện pháp an toàn, việc xử lý kịp thời và đúng cách sẽ quyết định tính mạng của nạn nhân. Dưới đây là các bước cần thực hiện ngay khi xảy ra sự cố điện giật.
- Trước tiên, việc ngắt nguồn điện tại khu vực xảy ra tai nạn là bước quan trọng nhất. Điều này giúp ngừng ngay dòng điện, tránh tình trạng nạn nhân tiếp tục bị điện giật. Đặc biệt đối với thiết bị có điện áp cao, người có mặt cần phải ngắt cầu dao trước khi thực hiện các bước tiếp theo.
- Tiếp theo, nạn nhân cần được tách khỏi nguồn điện. Do dòng điện mạnh có thể khiến nạn nhân không thể tự rút khỏi nguồn điện, những người có mặt cần sử dụng các biện pháp an toàn như găng tay cách điện, sào cách điện, hoặc ủng cách điện để tách nạn nhân ra khỏi nguồn điện.
- Sau khi tách nạn nhân ra khỏi điện, việc sơ cứu cần được thực hiện ngay lập tức. Càng nhanh chóng và chính xác, cơ hội cứu sống nạn nhân càng cao. Người sơ cứu cần đặt nạn nhân ở nơi thông thoáng, nới rộng trang phục, và kê cao đầu. Đảm bảo giữ ấm cho cơ thể nạn nhân, và nếu nạn nhân ngừng thở hay tim ngừng đập, cần tiến hành hô hấp nhân tạo và ép tim.
- Nếu sau khi sơ cứu mà tình trạng của nạn nhân vẫn không ổn định hoặc không có dấu hiệu sinh tồn, người có mặt cần đưa nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất để được điều trị kịp thời.
Những dụng cụ, thiết bị bảo vệ an toàn điện
Khi làm việc với hệ thống điện, việc sử dụng các thiết bị bảo vệ cá nhân là cực kỳ quan trọng. Những dụng cụ này giúp ngăn ngừa các tai nạn điện và bảo vệ người lao động khỏi nguy cơ bị điện giật trong quá trình làm việc. Dưới đây là một số thiết bị bảo vệ an toàn thường sử dụng trong ngành điện:
- Thảm cách điện: Được sử dụng để bảo vệ người lao động khỏi nguy cơ điện giật khi tiếp xúc với các thiết bị điện có điện áp cao.
- Găng tay cách điện: Bảo vệ tay khỏi bị điện giật khi làm việc gần các thiết bị điện.
- Giày cách điện: Giúp bảo vệ đôi chân khi làm việc trên nền đất hoặc khu vực có điện.
- Ủng cách điện: Được sử dụng trong môi trường có nguy cơ điện giật để bảo vệ bàn chân khỏi dòng điện.
- Sào cách điện: Dụng cụ dùng để thao tác đóng ngắt cầu dao, công tắc từ khoảng cách an toàn.
- Tiếp địa di động: Thiết bị giúp nối đất tạm thời khi cần thực hiện công việc liên quan đến điện.
- Mũ cách điện: Bảo vệ đầu khỏi các nguy cơ điện giật, đặc biệt khi làm việc ở những nơi có điện áp cao.
Việc sử dụng đúng các dụng cụ bảo vệ là yếu tố quan trọng để giảm thiểu rủi ro khi làm việc với điện
Lợi ích của việc đảm bảo an toàn điện trong nhà xưởng
Đảm bảo an toàn điện trong nhà xưởng không chỉ bảo vệ người lao động khỏi các nguy cơ tai nạn điện giật mà còn góp phần bảo vệ môi trường và tài sản của doanh nghiệp. Khi các quy trình an toàn được tuân thủ đúng, các thiết bị điện sẽ hoạt động ổn định, giảm thiểu nguy cơ hư hỏng và cháy nổ, giúp bảo vệ cả tài sản lẫn nguồn lực con người.
Hơn nữa, một môi trường làm việc an toàn giúp nâng cao năng suất lao động vì người lao động sẽ cảm thấy yên tâm và tập trung hơn vào công việc. Điều này không chỉ cải thiện chất lượng công việc mà còn giảm thiểu thời gian gián đoạn do sự cố điện, từ đó thúc đẩy hiệu quả sản xuất.
Việc tuân thủ các quy định về an toàn điện còn giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro pháp lý, tránh các khoản phạt từ việc vi phạm các quy định về an toàn lao động. Đồng thời, việc duy trì môi trường làm việc an toàn sẽ nâng cao uy tín của doanh nghiệp trong mắt khách hàng và đối tác, góp phần tạo dựng một thương hiệu đáng tin cậy.
Lời kết
Như vậy, việc tuân thủ các quy định an toàn điện trong nhà xưởng không chỉ là yêu cầu bắt buộc giúp hạn chế rủi ro, bảo vệ sức khỏe người lao động và tài sản của doanh nghiệp. Bằng cách áp dụng đầy đủ các biện pháp an toàn, các tổ chức có thể xây dựng một môi trường làm việc an toàn, hiệu quả, từ đó nâng cao năng suất lao động và bảo vệ uy tín doanh nghiệp. Sự chú trọng vào an toàn điện là nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững trong sản xuất.
